Psikososyal Destek Birimi Bilgilendirmesi: Sağlık Kaygısı ve Koronavirüs
Mutlu ve huzurlu bir hayat yaşamanın en önemli anahtarı sağlıktır. Yaşam kalitemizle ve hatta yaşamımızı devam ettirmeyle iç içe bir kavram olan sağlık, biz insanlar için çok değerlidir. Bu yüzden bazen hepimiz sağlık odaklı düşünceler üzerine yoğunlaşıp kaygılanabiliriz. Bazı kişi ve durumlar için sağlık odaklı düşüncelere odaklanmanın faydalı olduğunu söyleyebilirken, bazı kişi ve durumlar için ise bu durumun oldukça işlevsiz ve hatta zararlı olduğunu bile söyleyebiliriz.
Sağlık kaygısı; bedensel birtakım belirtileri yanlış yorumlayarak ciddi bir hastalık sahibi olunduğuna veya olunacağına inanmak ve sağlıkla ilgili aşırı kaygılı olmaktır. Sağlık kaygısının görüldüğü psikiyatrik rahatsızlık ‘hipokondriyazis’dir. Kişinin bedeninde bir rahatsızlık olmadığı halde, sürekli bir hastalık kaygısı ve çeşitli bedensel yakınmalarla birlikte giden rahatsızlık olarak tanımlanabilir.
Kaygı, temel olarak hayatta kalmamızı sağlayan ve bize yardımcı olan bir duygudur. Dolayısıyla hafif düzeyde sağlık kaygısı taşımak, kişinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını desteklemektedir. Çünkü sağlığı korumaya yönelik davranışların (dengeli beslenme, egzersiz vb.) uygulanmasında kişi için motive edici bir güç kaynağı olur.
Ancak sağlık kaygısının en önemli sonuçlarından birisi kişinin ‘kaçınma ve güvenlik’ davranışlarını arttırması ile hayat işlevselliğinin önemli oranda olumsuz etkilenmesidir. Çünkü, yoğun sağlık kaygısı olan kişiler, bedensel duyumlarına karşı sürekli tetikte olma ve hastalık, ölümle aşırı bir mücadele etme ihtiyacı içindedirler. Bu kişiler aşırı kaygıdan kaçınmak ve kurtulmak adına sürekli olarak güvenlik sağlayıcı davranışlarla (sağlık kontrolleri yaptırmak, sağlık hizmetlerini gereksiz kullanma gibi) meşgul olmaktadırlar.
Fakat, kaygı düzeyi arttıkça sağlık davranışları, sağlıksız yaşam biçimi davranışlarına doğru bir eğilim gösterebilir. Şiddetli sağlık kaygısına sahip bir kişinin, bedensel duyumlarına karşı hassasiyeti aşırı artmıştır ve bu duyumları yanlış yorumlamaktadır. Kişi sürekli ciddi bir hastalığı olduğuna veya bu ciddi hastalığın ölüm gibi, oldukça olumsuz sonuçlara yol açacağına inanmaktadır.
Sağlıklı yaşam, kişinin ciddi bir hastalığa yakalanmadan, fiziksel ve ruhsal olarak uzun yıllar hayattan zevk alarak rahat bir şekilde yaşamasıdır ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları da bu sağlıklı yaşamı sağlayacak davranışlar olarak açıklanabilir.
Fiziksel aktivite, sağlık sorumluluğu, beslenme, kendini geliştirme, kişiler arası ilişkiler, stres yönetimi gibi sağlık davranışları sağlıklı yaşamı destekleyen olumlu davranışlardır.
Sağlık kaygısını belli bir düzeyde yaşamak faydalı iken, artan kaygı kişilerin yaşam kalitesini düşürür. Bu kaygı sağlıklı yaşamı destekleyen davranışları önemsememizi sağlayacak düzeyde yaşanıyorsa avantajlıdır. Ancak sağlık konusunda kaçınma davranışlarını da içeren, günlük yaşantıyı olumsuz etkileyen bir sağlık kaygısının beden ve ruh sağlığını tehlike altına alabileceği dikkate alınmalıdır.
