Uluslararası Müslüman Entelektüeller Forumu (IMIF 2020), “Ölçme ve Kalkınmaya Yönelik Fikrî Bağımsızlık” temasıyla 22-23 Şubat tarihlerinde gerçekleştirildi. İbn Haldun Üniversitesi ile İslam İşbirliği Teşkilatı Gençlik Forumu (ICYF) iş birliğiyle Başakşehir Yerleşkemizde düzenlenen, İslam dünyasının ve Müslüman gençliğin güncel sorunlarının tartışıldığı program, dünyanın dört bir yanından akademisyenler ile genç Müslüman aktivistleri bir araya getirdi.
IMIF 2020’nin açılış töreninde bir konuşma gerçekleştiren Rektörümüz Prof. Dr. Recep Şentürk, “bugün burada bizi bir araya getiren şey, Müslüman gençliğe, İslam dünyasının ve tüm insanlığın geleceğine dair bir rüyamızın olması” dedi. Forumun temasının fikrî bağımsızlık olduğunu hatırlatan Prof. Şentürk, fikrî bağımsızlık olmadan hiçbir alanda tam bağımsız olunamayacağının, aynı şekilde entelektüel bir güç merkezi haline gelmeden politikada da ekonomide de teknolojide de bir güç unsuru teşkil edilemeyeceğinin altını çizdi. Tarihte birçok irili ufaklı toplumun, boyundurukları altına girdikleri başka devletlerce asimile edildiğini söyleyen Prof. Şentürk, Müslümanların ise asimile edilemediğini çünkü güçlerini Kur’an’dan aldıklarını, öncelikle fikrî üretimleriyle hayatiyetlerini koruduklarını ifade etti.
Bugün Müslümanların karşılarına çıkan en önemli iki problemin İslam’ın tarihselleştirilmesi ve politize edilmesi olduğunu söyleyen Prof. Recep Şentürk, fakat İslam’ın medeniyet kurucu bir din olup insanlığın krizi için sunacağı çözümlerle mevcut hegemonik sisteme karşı tek alternatif olduğunu dile getirerek, “İslam’ın yükselişi, insanlığın da yükselişi olacak” dedi.
Ayrıca Japonya’dan Çin’e, Hindistan’dan Latin Amerika’ya hiçbir toplumun dünyaya bir alternatif sunamadığını, bu büyük meydan okumayı ancak İslam medeniyetinin göğüsleyebileceğini ve insanlığa alternatif sunabileceğini ifade etti. Gençlere seslenen ve “kendi egomuz için değil, İslam için, medeniyetimiz için, çalıştığımız alanların en iyisi olmalıyız” diyen Prof. Şentürk, tüm İslam dünyasının fikrî bağımsızlığı en büyük ideal, en büyük hedef yapmaları gerektiğini belirtti. Prof. Dr. Recep Şentürk, “Bugün burada birkaç nesli bir arada görüyoruz. Bu etkinlik, nesiller arası bir köprü işlevi görecek. Ayrıca birçok disiplini bir araya getiren oturumlar gerçekleştirilecek. En önemlisi, kalpleri birleştirecek, kalplerimizi, tüm Müslümanların kalplerini” sözleriyle konuşmasına son verdi.
Forumun açılışında konuşan ICYF Genel Direktörü Yunus Sönmez ise, bugün İslam dünyasının ve Müslüman gençliğin gündeminde pek çok sıcak ve üzerine gidilmesi gereken mesele olduğunu, bunlara IMIF 2020’de değerlendirileceğini kaydetti. Özelde Müslüman gençliğin bir kimlik kriziyle karşı karşıya olduğunu belirten Sönmez, bunun bir çok sorunu da beraberinde getirdiğini, söz konusu soru ve sorunlara başkaları bir çözüm getirmeden kendimizin çok yönlü tartışıp cevaplar vermemiz gerektiğinin altını çizdi. Yunus Sönmez, “bu önemli etkinliğe ev sahipliği yaptığı için İbn Haldun Üniversitesi’ne teşekkür ederim” diyerek konuşmasını sonlandırdı.
IMIF 2020’nin açılış konferansı, Gine Cumhuriyeti Bakanı ve Cumhurbaşkanlığı Danışmanı Koutoub Moustapha Sano tarafından verildi. Sano, “teori ve realitede fikrî bağımsızlık” konusu etrafında yaptığı konuşmada, bugün İslam dünyasının en temel ihtiyaçlarından birinin fikrî bağımsızlık olduğunu, fakat eleştirel düşünme, pragmatizm, orijinalite ve yaratıcılık gibi unsurlar olmadan fikrî bağımsızlığın sağlanamayacağını kaydetti. İnsanların özgür olabileceğini, özgür bir devlette yaşayabileceğini söyleyen Sano, ama fikren bağımlı olduktan sonra böyle bir özgürlüğün bir anlam ifade etmeyeceğini belirtti.
Fikrî bağımsızlığın, başkalarını kontrol altına almak ya da başkaları tarafından kontrol altına alınmak demek olmadığını ifade eden konuşmacı, örneğin İslam tarihine baktığımızda “fikren bağımsız” büyük âlimlerin, küçüklükten itibaren başka büyük âlimlerden ders gördüğünü, onları hoca olarak kabul ettiğini, fakat bir adım sonrasında kendi özgün düşüncelerini geliştirdiklerini, hatta bazılarının birer ekol-okul haline geldiklerini gördüğümüzü söyledi. Günümüzde de özellikle gençlerin geçmişimizden öğrenecekleri çok şey olduğunu, fakat zamanın ve pratiklerin değiştiğinin göz ardı edilemeyeceğini belirten Koutoub Moustapha Sano, fikrî bağımsızlığın en önemli anahtarının eleştirel düşünme ve sorgulama olduğunu söyledi. “Geçmişteki şartlar ve imkânlarla bugünün şartları ve imkânları arasında büyük farklar var. Bugün her bakımdan daha iyi imkânlara sahibiz. Yani bugün daha iyi bir İbn Haldun çıkabilir.” değerlendirmesinde bulunan Sano, cesur olmamız, her türlü meydan okumaya, irili ufaklı her türlü sorunumuza cesaretle çözüm üretmemiz gerektiğini belirterek konuşmasını sonlandırdı.
Akademik araştırmalar ile gençlerin arayışları arasındaki boşluğu doldurmada bir köprü oluşturmayı amaçlayan IMIF 2020’nin açılış paneli, Uluslararası Ofis Daire Başkanımız Enes Yalman’ın moderatörlüğünde, öğretim üyelerimiz Dr. Öğr. Üyesi Heba Raouf ve Doç. Dr. Talha Köse’nin yanı sıra, Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi’nden Noor İhsan Mohamed’in katılımlarıyla gerçekleştirildi.
Dr. Heba Raouf, dünyada olayların hızlı geliştiğini, değişimin hızını yakalamanın güç olduğunu belirttiği konuşmasında, nesiller arasında boşluğun daraldığını ifade ederek, farklı nesillerin yeni imkânların oluşturduğu ortamları paylaştığını ve aynı sorun ve sıkıntıları yaşadığını kaydetti. Gençliğin yaşadığı söylenen kimlik krizinin zamansallık ve bölgesellikle birlikte ele alınması gerektiğini söyleyen Dr. Raouf, kimlik tanımıyla ilgili sorunun belirsizlik ve korkuya dayandığını da belirtti.
“Bağımsızlık terimini yeniden düşünmek ve tanımlamak gerekiyor. Bunun yerine iç bağımsızlığa odaklanmalıyız; kendimizi ve neyin üstesinden gelebileceğimizi, ayrıca tevekkülü dikkate alarak bağımsızlık sınırımızı bilmeliyiz.” değerlendirmesinde bulunan Dr. Raouf, esas meselenin nasıl bir sosyal ve ekonomik gelecek tasavvurumuz olduğu noktasında düğümlendiğini, dünyada belirli bir sistemde yaşadığımızı, bu sistemin kavram, şablon ve metotlarıyla hareket ettiğimizi, ondan dolayı bu sistemin dışında düşünmek, sistem-dışı bir şey, bir alternatif tasavvur etmekte de zorluklarla karşılaştığımızı ifade etti. Doç. Dr. Talha Köse ise sunumunun başlangıcında Suriye-İdlib’de son günlerde yoğunluğu artan insanlık krizine dikkat çekti.
“Suriye’den Libya’ya, Irak’tan Yemen’e, İslam coğrafyasının birçok noktasında yaşanan savaş ve çatışma halinin temelinde benzer dinamikler var.” diye konuşan Doç. Köse, bu toplumlarda insanların karar alma süreçlerine etkili olmak ve ekonomik durumlarının iyileştirilmesi amaçlarıyla sözlerini yükselttiğini, fakat sürecin sonunda bu taleplerin kanla bastırıldığı bir durumla karşılaşıldığı hatırlatmasında bulundu. Ekonomik, kültürel ve sosyal marjinalleşme, ötekileştirme ve tabakalaşmanın, beraberinde radikalleşmeyi getirdiğini kaydeden Doç. Köse, sağlıklı bir karar alma sürecinin, tüm sosyal tabakaları kapsayıcı sosyal kurumlar ve politikalar inşa etmek suretiyle gerçekleştirilebileceğini belirtti.
Dijital çağda Müslüman gençliğin kimliği ve değerleri, küreselleşmiş bir dünyada ahlak ve arayışlar gibi Müslüman gençliği ilgilendiren pek çok konuya temas edilen IMIF 2020’de, iki gün boyunca, ötekileştirme, İslamofobi ve genç göçü gibi sorunlara değinilen birçok oturum ve atölyeler gerçekleştirildi. “Müslüman Gençlik Kimliğinin Geleceği ve Dijital Çağda Değerler” konulu ilk oturumun moderatörlüğünü öğretim üyemiz Dr. Taner Doğan gerçekleştirirken; Avusturya-IMC Üniversitesi’nden Anis H. Bajrektarevic, Kadir Has Üniversitesi’nden Nabeel Oudeh ve İrlanda-Dublin Üniversitesi’nden Aisha Hamdulay birer sunum yaptılar. Faslı gazeteci Ihssane Benalluch’un “Sosyal Medya ve Gençliğin Sorumluluğu” başlıklı sunumunun ardından geçilen ikinci panelin moderatörlüğünü Linda Hyokki yaptı.
Bu oturumda Avusturya-Salzburg Üniversitesi’nden Farid Hafez, “Post-Kolonyal Dünya Düzeninde Müslüman Kimliği”; Sakarya Üniversitesi’nden Nur Atika Binti Hairi, “Arakan Vaka Analizi Üzerinden Asyalı Gençlerin Rolü ve Tepkileri”, Marmara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Talip Küçükcan ise “gençliğin ve geleceğin baskısı: mevcut zorlukların ve yıkıcı eğilimlerin üstesinden gelmek” konulu birer sunum yaptılar. “İslami Ekonomik Kalkınma, Girişimcilik ve Stratejik Planlama”nın konuşulduğu; ABD-Zaytuna Koleji’nden Faisal Hamid’in “Adaletli Ekonomik Refah ve Adil İslam Ekonomisi”, Pakistan-Pencap Üniversitesi’nden Ghania Nisar’ın “Pakistan Örneğinde Girişimcilik ve Üniversite Temelli Kuluçka Merkezlerinin Rolü Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma” ve Wakar Khan’ın “Amaçla Hareket Etmek: Müslüman Gençlik İçin Kişisel Stratejik Planlamada Güce Dayalı Bir Yaklaşım” konulu birer tebliğ sunduğu üçüncü panelin moderatörlüğünü ise öğretim üyemiz Dr. Nihat Gümüş gerçekleştirdi.
IMIF 2020’nin ikinci gününde ise göç, cinsiyet söylemi, ahlak, günümüz İslami araştırmalarının seyri, klasik İslami metinler ve bunların Müslüman gençlikle ilişkilerinin konuşulduğu oturumlar ve atölyeler gerçekleştirildi. “Gençlik ve Göç, Aşırılık ve Çatışma Sorunu”nun konuşulduğu 4. panelin yönetimini ICYF’den Amel Ouchenane üstlenirken, Prof. Amr Abdalla, İstanbul Üniversitesi’nden Fadima Ali ve Selman Salim Kesgin birer sunum yaptılar.
Beşinci panelde ise “Klasiklerin Entelekteül Potansiyelleri” konuşuldu. Bu oturumda öğretim üyelerimiz Naoki Yamamoto ve Rıza Tevfik Kalyoncu ile Harvard Üniversitesi’nden Rushain Abbasi birer tebliğ sunarken, oturumun moderatörlüğünü Rashid Bashir Dar üstlendi. ICYF’den Fadila Grine’nin oturum yöneticiliğini yaptığı son panelde ise “İslam Dünyasında Cinsiyet Söylemi ve Gençlik” üst başlığında tebliğler sunuldu. Oturumda TÜRGEV Başkanı Dr. Fatmanur Altun, öğretim üyemiz Dr. Nursem Keskin Aksay ve Ihsan Adel birer sunum yaptılar. IMIF 2020 kapsamında panellerin yanı sıra çeşitli konularda atölyelere de yer verildi.
“Dijital Çağda Gençlik ve Ahlaki Özerklik” temalı atölye çalışması, Katar Hamad bin Khalifa Üniversitesi’nden Mutaz A. Al-Khatib tarafından; “Çağdaş Dünyada İslam Araştırmalarının Üretimi ve Tebliği” temalı atölye çalışması ise İngiltere-Ebrahim Koleji’nden Ramon Harvey tarafından yürütüldü. İki gün boyunca günümüz İslam dünyasının ve özellikle Müslüman gençliğin gündemindeki birçok konunun müzakere edildiği ve dünyanın dört bir yanından araştırmacıların bir araya geldiği IMIF 2020, 23 Şubat Pazar günü atölyelerin ardından gerçekleştirilen kapanış programıyla sona erdi.
