İslami İlimler Fakültesi öğretim üyemiz Prof. Dr. Serdar Demirel’in “Düalist Zındıklar ve Hadis” kitabı ve İslami İlimler Fakültesi öğretim üyemiz Dr. Hamzeh al-Bakri ile Ahmad Snober’ın derlediği “Dirâsât fi'n-nakdi'l-hadîsî inde'l-usûliyyîn” eseri, İbn Haldun Üniversitesi Yayınları arasında okurla buluştu.
Kitaplar, seçkin kitapevlerinden ve kitap satışı yapılan web sitelerinden temin edilebilir.
Zındıklık hareketleri, içinden çıktıkları toplumlara yahut dışarıdan içine sızmaya çalıştıkları sosyolojiye, yerleşik düzeni ve inanç yapılarını sarsacak düalist inanç sistemleri (Seneviyye) ve bu inanç sistemlerinin belirlediği davranış biçimleri vaz ederler. Etkili yöntemleri ve ikna kabiliyetleri vardır. Birey ve toplum hayatında radikal değişim önerirler. Bu da zaman zaman büyük tepkilere yol açmıştır. Bu yüzden devlet otoritesi hareketin kanaat önderlerini, davetçilerini ve takipçilerini kontrol altına almak amacıyla kimi zaman hapsetmek veya katletmek suretiyle resmî takibatlar başlatmıştır. Sâsânî İmparatorluğunun ihtişamlı döneminde zındık ilan edilen Maniheistlere yönelik yapılan takibatlar buna örnek gösterilebilir. Abbâsîler döneminde Mezopotamya ve İran kökenli düalist zındık hareketlere yönelik soruşturmalar da buna İslâmî dönemden bir örnek teşkil etmektedir.
Zındıklıkla irtibatlı olan din ve mezhepler doğal olarak dinler ve mezhepler tarihî disiplinlerinin konusu olmuştur. Böyle olmakla beraber zındıklığın hadis sahasıyla da özel bir ilişkisi mevcuttur. İlk asırlarda ve hususen “fitne dönemi” sonrasında uydurma hadis faaliyetleri başlamış, bu faaliyetler İslâm’ın berrak tevhîd mesajını, tevhîd eksenli helâl ve haram öğretilerini, ahlak sistemini ve bu eksende inşa edilmiş Müslüman birliğini hedef almıştı. Bu süreçte farklı kesimler farklı amaç ve yöntemlerle aktif rol oynamışlardı. Bu kesimlerden birisi de bu çalışmanın konusu olan zındıklardır. Hadis uydurma faaliyetlerindeki rolleri itibarıyla hadis tarihî, ricâl ve usul-i hadisin de konusudurlar. Serdar Demirel’in kaleme aldığı Düalist Zındıklar ve Hadis başlıklı bu kapsamlı eserde, hadis edebiyatında zındıkların hangi dinlere ve mezheplere müntesip oldukları, ne kadar hadis uydurdukları ve bu faaliyetlere öncülük edenlerin kimler oldukları sorularına yanıtlar aranmıştır. Dolayısıyla, zındıkların tarihsel arka planlarıyla hakkıyla incelenmesi hadis tarihinin önemli bir meselesine de ışık tutacaktır.
Bu çalışmanın açıklığa kavuşturmak istediği konular; tarihsel zındıklık hareketlerinin mahiyetleri, Müslüman toplumdaki etkinlikleri, uydurma hadis faaliyetlerindeki rolleri, öncüleri ve bunların faaliyetlerine karşı alınan tedbirlerdir. Bu eserde bu konular akademik bir uslûp ve yöntemle incelenmiştir. Düalist Zındıklar ve Hadis, alanında öncü bir çalışma olmasının yanı sıra daha sonraki yapılacak çalışmalar için de bir başucu kitabı olma özelliğiyle de yeni soruların sorulmasında okurlara yeni bir ufuk açmaktadır.
يهدف هذا الكتاب إلى محاولة إظهار جوانب النظر المختلفة بين الأصوليِّين والمحدِّثين في قضايا نقد الأخبار، بحيث يمكن فهم المنهج النقديّ أو الطريقة النقديّة التي سار عليها الأصوليُّون أو بعضُهم في الحكم على الحديث قبولاً أو ردّاً، مع البحث في مفهوم القبول والرّدِّ نفسه، ومواضع الاتفاق والافتراق بين نظرهم ونظر المحدِّثين، وهو الأمر المهمّ إبرازُه في عالم تطغى فيه الحداثة التي تَتّسِمُ بسيولة العِلم مع صعوبة فكِّ الاشتباك بين جهات نظر العلوم المختلفة في القضيّة ذاتها.
ولتحقيق ذلك، اشتمل هذا الكتاب على سبع دراسات علميّة، اهتمَّت كلُّ دراسة منها ببحث هذا الموضوع من إحدى جزئيّاته، فحيث عُني بعض هذه الدراسات ببحث إشكاليّة العلاقة بين المحدِّث والفقيه في نقد الحديث من جهة نظريّة، عُنيت دراساتٌ أُخَرُ ببحثها من جهة تطبيقيّة، وحيث كانت أكثر الدراسات في هذا المجال معنيّةً بنقد الأصوليِّين لأحاديث الأحكام، قصَدَت إحداها إلى فتح آفاق بحثه في غير أحاديث الأحكام، وحيث كانت طريقة الأصوليِّين النقديّة أعمَّ من أن تنحصر في جهود الفقهاء منهم، تخصَّصت إحدى دراسات هذا الكتاب ببحث نقد الأخبار عند المعتزلة، لتتكاملَ في آخر الأمر في تقديم أطروحة علميّة مهمّة في هذا السياق، مع احتفاظ كلِّ دراسة منها بخصوصيّتها وأطروحتها التفصيليّة.
